Izrada drvenih čutura tradicija stara dva veka
Radivoje Radovanović
ISTORIJA IZRADE ČUTURA
Izrada drvenih čutura u selu Pilica je veština kojom se u selu Pilica kod Bajine Bašte izrađuju drvene čuture na ručno pravljenom strugu, uz korišćenje ručnog alata. Ova veština obuhvata znanja koja se odnose na pravljenje čutura iz jednog komada drveta od koga se tesanjem formira osnovni oblik i veličina suda, nakon čega sledi oblikovanje. Veština pravljenja drvenih čutura, kao deo tradicionalnih zanata, generacijama je prenošena među članovima porodice Radovanović iz sela Pilica, čak sedam generacija.
Drvene čuture je daleke 1810. godine počeo da pravi Radovan Radovanović, prihvatio Todosije, nastavio njegov sin Borisav, pa Radoje, nasledio ga sin Radivoje, a njega Milorad. Milorada su nasledili sinovi Darko i Mladen.
Veština izrade drvenih čutura u selu Pilica uvrštena je u Nacionalni registar nematerijalnog kulturnog nasleđa Srbije.
Sertifikat za proizvodnju
Gravirana čutura
Izrada drvenih čutura u selu Pilica
Izrada čutura spada u čančarski zanat, zasnovan na veštinama kojima se izrađuju ne samo ove posude za čuvanje pića, već i drugi upotrebni predmeti, kakvi su drveni čanci, ćase, činije, kašike i drugo.
Tradicionalni način izrade čutura izvodi se kroz nekoliko faza:
- grubo tesanje sekirom, da bi se formira osnovni oblik i veličina suda,
- oblikovanje bočnih strana, „grla” i „nožica” tehnikom struganja,
- obrada unutrašnjosti čuture tehnikom dubljenja.
- zatvaranje čuture na delu gde je vršeno dubljenje,
- ukrašavanje čuture,
- montaža kaiševa za nošenje,
- oblaganje unutrašnjosti čuture otopljenim voskom.
Čuture u selu Pilica prave se samo od prirodnih materijala, jezgra zrelog bukovog, javorovog i vrbovog drveta, bez upotrebe metala i lepka.
Prave se od jednog komada drveta, od koga se tesanjem sekirom prvo formira osnovni oblik i zapremina suda, nakon čega sledi oblikovanje bočnih strana, „grla” i „nožica” tehnikom struganja. Potom se tehnikom dubljenja obrađuje unutrašnjost čuture, i pravi otvor na grliću čuture. Ovi otvori se potom zatvraju stalnim čepom sa strane i pokretnim čepom odozgo. Sledi finalna obrada čuture, glačanje i ukrašavanje raznim motivima.